Kağıthane’de oto servislerinin ve binaların arasında kalan İSKİ mülkiyetindeki Hamidiye Su Terazisi’nin durumu tarihçilerin tepkisine neden oldu. 1899 ile1902 yılları arasında 2. Abdulhamid’in yaptırdığı Hamidiye Su Terazisi’nin üzerine sprey boyalarla yazılar yazıldığı görüldü. Sanayi içerisinde yer alan su terazisi hem motosikletler hem de otomobillerin park alanı içerisinde kaldı. Tarihi yapının gün yüzüne çıkartılmasını isteyen tarihçi Zafer Bilgi, ilgili kurumların restorasyon çalışması başlatması gerektiğini söyledi. İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) tarafından yapılan açıklamada ise Hamidiye Su Terazisi’nin restorasyonunun 2022 yılı yatırım sıralamasına girdiği belirtildi.
“SUYU DAĞITMAK İÇİN BÖYLE TERAZİLER YAPILMIŞ”
Tarihçi Zafer Bilgi su terazilerinin yapılış amaçlarından bahsederek, “Biz ‘Sultan Abdulhamid’in Kalkınma Hamlesi’ diye bir kitap kaleme almıştık. Kitapta Sultan Abdulhamid’in kurduğu çeşmeleri, su terazileri ve ne amaçla kurulduklarını anlatmıştık. Kağıthane’de kurulan güzel bir sus istemi var. Sultan 2. Abdülhamid gençliğinden beri, ‘acaba Kemerburgaz’dan çıkan suyu şehrin merkezine nasıl getirebilirim’ diye dertleniyor. Bunun için Hamidiye su tesislerini kuruyor. Bugün Hamidiye içtiğimiz sular da Sultan Abdülhamit’ten ismini almıştır. Hamidiye su tesisleri bugün hala Kemerburgaz’da dolum tesisi olarak kullanılmaktadır. Bu durum için dertlenmiş ve Kemerburgaz’daki suyu Kağıthane üzerinden şehrin içerisine nasıl getirebilirim diye birtakım ana halterin kenarlarına su terazileri kuruyor. O su terazilerinden bir tanesi de işte bu bahse konu olan Hamidiye Su Terazisi. Su terazilerinin işlevi suyun membasından temiz bir şekilde çıkıp belli bir noktadan yukarıya doğru basınçla şehrin diğer noktalarına tazyikin ayarlanıp rahat bir şekilde taksim edilmesidir. Kağıthane şehrin dışında bir nokta ve Kağıthane’den biraz daha bugünkü Levent taraflarına doğru suyu dağıtma amaçlı böyle birtakım teraziler yapılıyor” dedi.
“TARİHE ŞAHİTLİK EDEN BİR ESER BU NEDENLE KORUNMASI GEREKİYOR”
Tarihçi Zafer Bilgi su terazisinin müze yapılmasını talep ederek, “Bu terazi de son dönemde yapılmış nadide terazilerden biri. Yaklaşık 120 yıllık bir su terazisi. Yakın dönem su terazilerini görmek açısından gerçekten değerli bir tarihi şahide. Tarihe şahitlik eden bir eser. Bu nedenle bu tarz su terazilerinin korunması gerekiyor. Restore edilmiş ancak bu restorasyon yetmiyor. Etrafının koruma altına alınıp bir şekilde müze şekilde gençlere veya ilgili kesime tanıtılması gerekir. Müzenin içerisinde bilgilendirici kısımlarla bu su terazisinin geleceğe bir şekilde katma değer oluşturması gerekiyor. Su terazileri İstanbul’da çok fazla ancak bu dönemde Sultan Abdulhamid’in yaptırdığı çok az hatta bazı kaynaklarda tek diye geçiyor. Maalesef yapılaşmanın arasında kaybolmuş vaziyette. Yapıldığı dönemde bunlar belirgin, bariz, insanların hemen fark edeceği yapılar fakat etrafına yapılan yüksek yapılardan dolayı şu an halkın dikkatini çekmeyecek metruk bir halde. Bu eserler için yetim kalmış diyebiliriz. Bugün İstanbul su medeniyeti ve kültürünü bu tarz mekanlarda, yerinde tarih anlatımı yapılarak da bu mekanlar ihya edilebilir” diye konuştu.
ŞEHİRDE 86 SU TERAZİSİ VAR
Geçmişte çeşme, sebil, cami ve hamamlara, gerekli suyu sağlayan, su yollarında basıncı ayarlayan ve suları ölçerek dağıtan su terazileri, sayıları azalarak günümüze ulaşan yapılardır. Yapılan araştırmalar sonucunda İstanbul genelinde 86 adet su terazisi tespit edildi. Bunlardan 62 adedi Avrupa Yakası’nda, 24 adedi ise Anadolu Yakası’nda bulunuyor, İlçelere göre dağılımına bakıldığında ise yoğunluğun Fatih ve Sarıyer ilçelerinde olduğu belirtiliyor. Fatih’te 22, Sarıyer’de 16, Üsküdar’da 11, Eyüp’te 10, Beykoz’da 8, Kadıköy’de 5, Beşiktaş’ta 3, Beyoğlu’nda 3, Şişli’de 2, Bayrampaşa’da 2, Güngören ve Esenler ilçelerinde birer su terazisi bulunuyor.
122 YIL ÖNCE İNŞA EDİLDİ
İstanbul’un Galata-Beyoğlu bölgesine düzenli içme suyu getiren Hamidiye Su Yolu, vakıf su hatlarının son halkası olarak, 1899-1902 yılları arasında, Sultan Abdülhamid tarafından inşa edildi. Hamidiye Su Yolu’nun önemli bir yapısı olan su terazisi, 1899 ile 1902 yılları arasında inşa edildi. Kagir, silindirik planlı yapının gövdesi yatay silmelerle üç bölüme ayrıldı. Zemin bölümü bezemesiz olun yapıda, sadece düz bir kapı yer alıyor. Orta bölümde, düşeyliği vurgulayan ve cepheye hareketlilik kazandıran, mimarlıkta bir bölümü duvara gömülü taşıyıcı sütun olarak adlandırılan 8 adet pilastrla çevrelendi. Ayrıca gövde üzerinde yuvarlak kemerli 3 adet pencere açıklığı bulunuyor. Üst bölümde ise yapıyı 23 konsola oturan profilli, çerçeve biçimli oymalı çıkıntı olarak bilinen bir korniş saçak çevreliyor. Gövde, tepede her çeşit eserin kıyısına gelen girintili çıkıntılı askılar anlamına gelen ikili dendanlarla son buluyor.
