Türkiye’de Pazartesi günkü kabine toplantısında alınan kararlar uyarınca tam kapanma dönemi yarın akşam itibarıyla başlıyor. Perşembe akşamı saat 19.00’da başlayacak olan ve 17 Mayıs Pazartesi 05.00’te tamamlanması öngörülen tam kapanma dönemindeki düzenleme ve yasakların ayrıntıları da netleşiyor.
Sizlerden gelen soruları, İçişleri Bakanlığı ve diğer ilgili kurumların genelge ve açıklamaları, İçişleri Bakanlığı’nın yayımladığı Sıkça Sorulan Sorular ve İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun açıklamalarındaki bilgilerden faydalanarak yanıtlamaya çalıştık:
Alkol satışı yasak mı, alkol satışı olacak mı?
Kapanma döneminde içki satışının yasaklanacağı konusu, NTV’nin Cumhurbaşkanlığı Muhabiri Serkan Kaya’nın sosyal medya paylaşımlarında ortaya atıldı.
30 Nisan – 17 Mayıs tarihleri arasında
* Alkol satışı tüm günler yasak olacak
* Yapı marketler kapalı olacak
* AVM, kuaför, berber gibi işletmeler kapatılacak
* Uçak, gemi, tren, otobüs bileti almak için seyahat izin belgesi şart olacak
— Serkan Kaya (@serkankaya__) April 27, 2021
Bu paylaşımların üzerinden 24 saatten uzun bir süre geçmiş olmasına rağmen henüz resmi bir açıklama yapılmış değil.
İçki satışının yasaklanacağına dair yayımlanmış genelgelerde ve Sıkça Sorulan Sorular metninde herhangi bir ifade yer almıyor.
İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ise dün yaptığı açıklamada, tekel büfelerinin bu dönemde kapalı olacağını söyledi.
Soylu, “Genelge çok açık. İstisnada yer almıyor ve kapalı. Hem burada herhangi bir muafiyet yok hem de bir soru işareti de söz konusu değil” dedi.
Tekel büfelerinin kapalı olması alkollü içecek satışı üzerinde bir kısıtlama olduğu anlamına gelmiyor.
Bununla birlikte, dün sosyal medyaya yansıyan fotoğraf ve görüntülerde süpermarketlerin alkollü içecek reyonlarının önüne “29 Nisan ile 17 Mayıs tarihleri arasında satış yapılmayacağını” belirten bilgilendirme afişlerinin asıldığı görüldü.
Bloomberg haber ajansına konuyla ilgili bilgi veren ve İçişleri Bakanlığı’nın düzenlemelerinden haberdar olduğu belirtilen yetkililer, bakkal ve zincir marketlerde 29 Nisan ile 17 Mayıs tarihleri arasında alkollü içecek satışının yasaklandığını söyledi.
Ayrıca bazı esnaf dernekleri de kendilerine alkol satışının yasak olduğuna dair emniyet müdürlükleri tarafından şifahen bilgilendirme yapıldığını söylüyor.
Alkol satışı neden yasak?
Resmi bir yasak olmadığı için gerekçesini ve nedenini bilmek de pek mümkün değil.
Ancak iktidara yakın bazı yorumcular, Aralık ayında yapılan düzenlemeye atıfta bulunuyor.
O dönemde hafta sonları uygulanan sokağa çıkma yasağı kapsamında, bazı esnaf derneklerinin tekel büfeleri kapalıyken, zincir mağazalardan alkollü içecek satışının yapılmasının haksız rekabet yarattığı yönünde itirazlarda bulunması üzerine, bu durumu önlemek adına genel bir satış yasağı getirildiğine dikkat çekiliyor.
Bloomberg’e konuşan yetkililer de tam kapanma döneminde getirilen bu yasağın, hafta sonu sokağa çıkma yasağındaki benzer uygulamanın bir devamı olduğunu ifade etti.
Ne yiyeceğiz?
İçişleri Bakanlığı genelgesine göre, temel gıda, ilaç ve temizlik ürünlerinin satıldığı yerler muafiyet kapsamında ve belli saatlerde kapanma döneminde hizmet vermeye devam edecek.
Sokağa çıkma yasağı süresince “zorunlu ihtiyaçların karşılanması ile sınırlı olmak üzere” ihtiyaçların açık satış noktalarından karşılanması için sokağa çıkılabilecek.
Açık kalmasına izin verilen yerler bakkal, market, manav, kasap, kuruyemişçi ve tatlıcılar olarak sıralanıyor.
Bu işletmelerin faaliyet saatleri 10.00 ile 17.00 olarak belirlendi. Bu işletmeler yine bu saatler arasında eve servis yapabilecek.
Ayrıca ekmek üretiminin yapıldığı fırın ve unlu mamul işletmelerinin de sadece ekmek satışı yapan bölümlerinin açık tutulması öngörülüyor.
Yeme-içme yerleri de paket servis için faaliyet göstermeye devam edecek.
Ramazan ayının sona ereceği 13 Mayıs Perşembe gününe kadar yeme-içme yerlerine 24 saat faaliyet gösterme izni de tanınıyor. Ramazan ayının ardından ise faaliyet saatleri 01.00 olarak belirlendi.
‘Markete gidiyorum‘ dediğimde sorun çıkar mı, markete arabayla gidebilir miyim?
İçişleri Bakanlığı genelgesinde, market alışverişi yapmak isteyenlerin “araç kullanmamak şartıyla ikametlerine en yakın” satış noktasına gidebilecekleri belirtiliyor.
Bu durumun tek istisnası engelliler. Engellilerin alışveriş noktalarına araç gitmelerini engelleyen bir durum söz konusu değil.
Bakan Soylu, dün yaptığı açıklamada, bu konuda sıkı denetimlerin olacağını belirtti.
Soylu, “Markete çıkıyorum, bakkala gidiyorum deyip güzergahın dışında kendine bir özgürlük alanı oluşturmaya çalışıyor… Bu konuda yapılmış fedakarlıkları da ortaya konulan kurallar çerçevesinde gözetmeliyiz. Bu da bize düşüyor. Valilerimize ve kolluk birimlerimize ve arkadaşlarımıza düşüyor” dedi.
Zincir marketler ne zaman açık? Pazar günleri neden kapalı?
Zincir marketler de, açık olan diğer satış noktaları gibi 10.00-17.00 saatleri arasında faaliyet gösterecek.
Zincir marketler Pazar günleri kapalı olacak. Ancak Pazar günleri bakkal, kasap ve manavlar yine aynı saatler içerisinde satış yapabilecek.
Bakan Soylu, zincir marketlerin kapalı olma gerekçesini, “Uzun zamandan beri zincir market ve süper marketler de önemli bir görev yapıyorlar, arz ortaya koyuyorlar. Onlar da bu kapanma döneminde bir gün izin kullanabilecek diye görülebilir” sözleriyle açıkladı.
Semt pazarları olacak mı?
Genelge ve açıklamalarda açık olacak yerler arasında semt pazarları yer almıyor.
Bu nedenle semt pazarlarının da kapanma dönemi boyunca kapalı kalması bekleniyor.
Yasak sırasında il dışına seyahat izin gerekli mi? Şehir dışına çıkabilir miyim?
Tam kapanma döneminde şehirlerarası seyahate “zorunlu koşullar” nedeniyle izin veriliyor ve seyahat öncesinde edebilmek için izin alınması gerekiyor.
Dolayısıyla turistik seyahat, ziyaret ve gezme gibi nedenlerden dolayı şehir dışına çıkılmasına izin verilmeyecek.
Seyahat izinlerinin e-devlet veya 199 numaralı telefon aranarak alınması öngörülüyor.
İzin alma uygulamasının istisnası zorunlu bir kamusal görevin ifası için görevlendirilmiş kamu görevlileri. Bu kişilerin görev belgesi ile kurum kimlik kartlarını göstermeleri halinde izin alma zorunlulukları ortadan kalkıyor.
Ayrıca, birinci derece yakınının cenazesine katılacak olan veya cenaze işlemlerine refakat edecek olan kişilerin de izin başvurularının sistem tarafından otomatik onaylanması öngörülüyor.
Başka şehre seyahate izin verilen nedenler neler?
İçişleri Bakanlığı genelgesinde zorunlu hal sayılacak durumlar şöyle sıralanıyor:
- Tedavi olduğu hastaneden taburcu olup asıl ikametine dönmek isteyen, doktor raporu ile sevk olan ve/veya daha önceden alınmış doktor randevusu/kontrolü olan,
- Kendisi veya eşinin, hastanede tedavi gören birinci derece yakınına ya da kardeşine refakat edecek olan (en fazla 2 kişi),
- Bulunduğu şehre son 5 gün içerisinde gelmiş olmakla beraber kalacak yeri olmayıp ikamet ettikleri yerleşim yerlerine dönmek isteyen (5 gün içinde geldiğini yolculuk bileti, geldiği araç plakası, seyahatini gösteren başkaca belge, bilgi ile ibraz edenler),
- ÖSYM tarafından ilan edilmiş merkezi sınavlara katılacak olan,
- Askerlik hizmetini tamamlayarak yerleşim yerlerine dönmek isteyen,
- Özel veya kamudan günlü sözleşmeye davet yazısı olan,
- Ceza infaz kurumlarından salıverilen.
Bakan Soylu, kontrol olmazsa bu süreçte suiistimaller yaşanabileceğine dikkat çekti ve her şehre giriş-çıkışların ciddi şekilde kontrol altında tutulacağını aktardı.
İkamet adresimize dönmek için bilet aldık, dönebilir miyiz? Tatildeyim ve rezervasyonumun bitişi kapanma dönemine denk geliyor, evime nasıl döneceğim?
Genelgede yer alan ifadelere göre, bulunduğunuz şehre son 5 gün içerisinde geldiyseniz ve kalacak yeriniz olmadığından ikamet adresine dönmeniz gerekiyorsa bu durum zorunlu hal sayılıyor.
Bu durumunuzu beyan ederek, e-devlet ve 199 üzerinden seyahat izni çıkartmanız gerekiyor.
Perşembe gününden önce bilet aldığımda izne gerek var mı? Yasak bitmeden başka şehre gidip gelebilir miyim?
Yapılan açıklamalar kapsamında, kapanma dönemi başlamadan önce yapılacak olan seyahatler üzerinde bir kısıtlama bulunmuyor.
İçişleri Bakanlığı’nın yayımladığı Sıkça Sorulan Sorular metninde, tam kapanma kararından önce alınan biletlerle yapılacak seyahatler için izin uygulamasının 29 Nisan Perşembe geceyarısı başlayacağı belirtiliyor.
Evimle işyerim farklı şehirlerde. İşe nasıl gideceğim?
Ev ve işyeri farklı şehirlerde olan ve işyerleri muafiyet kapsamında olan kişilerine seyahatlerine ise bu illerin komşu olması halinde izin veriliyor.
İçişleri Bakanlığı’nın yayımladığı Sıkça Sorulan Sorular metninde, bu soruya şu yanıt veriliyor:
Bayramda başka şehre tatil rezervasyonu yapabilir miyim?
Hayır.
Zira, 13 Mayıs’ta başlayacak olan Ramazan Bayramı’nın son günü 15 Mayıs Cumartesi ve bu tarihler tam kapanma dönemine denk geliyor.
İçişleri Bakanlığı genelgesinde, konaklama tesislerinde rezervasyonun olmasının kısıtlamalardan muafiyet sağlamayacağı ifadesi net bir şekilde yer alıyor.
Genelgede, “Bu dönemde konaklama tesisleri sadece zorunlu durumlara bağlı olarak seyahat izin belgesi alan kişilere hizmet verebileceklerdir” deniliyor.
Yurtdışı seyahatlerle ilgili kısıtlama var mı?
Yurtdışı seyahatlerin tam kapanma dönemi öncesindeki gibi devam etmesi öngörülüyor.
Bir başka deyişle, tam kapanma döneminde yurtdışı seyahatlerle ilgili herhangi bir ek kısıtlama ya da düzenleme getirilmiş değil.
Mevcut düzenlemeler yurtiçindeki seyahatleri kapsıyor.
Yurtdışına yapılacak bir seyahat için şehir içindeki ulaşım sırasında yapılacak kontrollerde uçak biletinin ibraz edilmesi gerekiyor.
Yurtdışından gelebilir miyim, içeride nasıl seyahat edebilirim?
Yurtdışından gelip aktarmalı iç hata devam edecek yolcuların seyahat izin belgeleri almaları gerekmiyor.
İçişleri Bakanlığı’nın Sıkça Sorulan Sorular metninde, yurtdışı bağlantılı uçakla seyahat edecek yolcuların yurtiçi aktarma uçuşları ile ikametleri arasındaki yolculukta yurtdışı uçuş belgelerini göstermeleri halinde izin almalarına gerek olmadığını aktardı.
Türkiye çıkışlı ve varışlı seyahat edecek yolcularımızın dikkatine: pic.twitter.com/sI4f76iyzy
— TK HelpDesk (@TK_HelpDesk) April 28, 2021
Türk Hava Yolları konuyla ilgili açıklamasında, iç hat aktarmalı uçuşlar sırasında yapılacak kontrollerde yurtdışı uçuşlara dair biletlerin ibraz edilebileceğini belirtti.
Yurtdışında oturup kısa süreli gelenler muaf mı? Çifte vatandaşım, kısa süreli Türkiye seyahatinde kısıtlamalara uymak zorunda mıyım?
İçişleri Bakanlığı genelgesinde, turistik amaçla kısa süreli Türkiye’de bulunan yabancıların sokağa çıkma yasağından muaf olduğu belirtiliyor.
Ancak ikamet izni bulunan, geçici koruma statüsündekiler veya uluslararası koruma altında olanlar için sokağa çıkma yasağı geçerli olacak.
Türkiye’ye kısa süreli seyahat için gelen çift vatandaşların durumuna ilişkin genelge ve resmi açıklamalarda net bir ifade yer almıyor.
Kamu çalışanları yasak kapsamında mı?
Bakan Soylu, konuyla ilgili yaptığı açıklamada, kamu personelinin evden çalışacağını ve yüzde 50’ye kadar kamu personelinin işyerinden çalışması konusunun yöneticileri tarafından değerlendirileceğini söyledi.
Soylu, evde çalışan kamu personelinin de tam kapanma dönemindeki tüm kısıtlama ve yasaklara uymak durumunda olduğunu aktardı.
İşyerine gitmesi gereken kamu personeli için ise ayrı bir düzenleme hazırlığı var.
Soylu, “O da yarın akşam itibarıyla en geç perşembe sabah itibarıyla sizlere ulaştırılacak. Burada bir ‘Görev Bildirim Formu’ olacak. Bu bildirim formunu, kolluk güçlerimiz sorduğu zaman gösterecekler, kartını gösterecekler ve devam edecekler. Bu sorumluluk da oradaki amirlerinin” diye konuştu.
Soylu ayrıca, kamuda çalışan ve 10 yaşından küçük çocuğu olan kadınlara idari izin verilmesi uygulamasının devam edeceğini vurguladı.
Hangi işletmeler açık? Kırtasiye, hastane, diş kliniği, bankalar açık mı?
Bakan Soylu, genelgede yer alan istisnalar haricinde tüm işyerlerinin kapalı olacağını aktardı.
Genelgede açık olan işyerleri bakkal, market, manav, kasap, kuruyemişçi ve tatlıcılar olarak sıralanıyor.
Ayrıca, kamu ve özel sağlık kurum ve kuruluşları, eczaneler, veteriner klinikleri ve hayvan hastaneleri de açık olacak diğer yerler arasında sıralanıyor.
Hem buralarda çalışanlar hem de “zorunlu sağlık randevusu” olanlar bu randevuya gidip geldikleri süre boyunca sokağa çıkma kısıtlamasından muaf tutulacak.
Bankaların da sınırlı sayıda şube personelle hizmet vermesi öngörülüyor. Bankaların açık olacağı saatler 10.00-16.00 arası.
Bu istisnalar dışında kalan işletmeler ise kapalı olacak.
Mermer ocakları, ağır sanayi ve tekstil atölyeleri açık mı? Çiftçiler ne yapacak?
Genelgede açık olacak yerler arasında “üretim, imalat, tedarik ve lojistik zincirlerinin aksamaması amacıyla muafiyet kapsamında bulunan iş yerleri” de tanımlanıyor.
Bunlar dışındaki tüm ticari işletme, işyeri ve ofislerin kapalı olması ve uzaktan çalışma sistemine geçmesi öngörülüyor.
Mevsimlik tarım işçileri, hayvancılık ve arıcılık faaliyetlerinde bulunanların “salgınla mücadele koşullarına uygun hareket edebilmesi için” Tarım Bakanlığı’nın koordinasyonunda gerekli tedbirlerin alınacağı da belirtiliyor.
Çiftçiler ise muafiyet kapsamında bulunuyor. Sokağa çıkma yasağından muaf kişiler listesinin sekiz ve dokuzuncu sıralarında “Bitkisel ve hayvansal ürünlerin üretimi, sulanması, işlenmesi, ilaçlanması, hasadı, pazarlanması ve nakliyesinde çalışanlar ve tarımsal üretime ilişkin zirai ilaç, tohum, fide, gübre vb. ürünlerin satışı yapılan iş yerleri ve buralarda çalışanlar” ifadeleri yer alıyor.
Cuma namazına gidenlere yasak var mı? Camiler açık olacak mı?
Tam kapanma döneminde camilerin açık olacağı, namazların da toplu bir şekilde kılınacağı açıklandı.
Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş, Diyanet TV’de yaptığı açıklamada, tam kapanma döneminde camilerde cemaatle birlikte kılınacağını söyledi.
Erbaş, “Camilerimiz açık. Teravih namazı hariç cuma ve vakit namazlarımız kılınacak. Şu bir yıldır defalarca sokağa çıkma kısıtlamaları yaşadık. Şimdi 17 gün sürecek bir tam kapanma yaşıyoruz. Ne olur çok titiz davranalım, dikkat edelim. Mesafeye, tedbirlere, maskeye, temizliğe ve diğer tedbirlere riayet edelim” dedi.
YÖK sınavlarıyla ilgili açıklama var mı?
Yükseköğretim Kurulu’ndan (YÖK) sınavlarla ilgili herhangi bir açıklama yapılmış değil.
Ancak diğer yetkili kurumlardan kendi görev kapsamına giren sınavlarla ilgili açıklamalar yapıldı.
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), okullarda 3 Mayıs sonrasında yapılması planlaan dönem sınavlarının 17 Mayıs sonrasına ertelendiğini açıkladı.
MEB ayrıca, açık öğretim okullarında tam kapanma nedeniyle ilk kayıt ve kayıt yenileme işlemlerine ara verileceğini ve bu işlemlerin 17 Mayıs’ta yeniden başlayarak 11 Haziran’a kadar yapılacağını aktardı.
Ayrıca, üçüncü dönem sınavlarının da 3-7 Temmuz arasında yapılacağını bildirdi.
2 Mayıs’ta ALES var mı? ALES ertelendi mi?
Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Giriş Sınavı (ALES) için herhangi bir erteleme öngörülmüyor.
Sınavın daha önceden planlandığı gibi 2 Mayıs tarihinde yapılacağı açıklandı.
Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi’nden (ÖSYM) yapılan açıklamada, ALES’e girecek kişilerin ve yanlarındaki refaketçinin, sınava giriş belgelerini göstererek, sınav günü sokağa çıkma yasağından muaf olacakları belirtildi.
Duruşmalar ve yargıdaki süreçlerle ilgili açıklama var mı? Duruşmalar aynen devam mı edecek?
Hakimler ve Savcılar Kurulu (HSK) Genel Kurulu’nun tam kapanma döneminde acil işler dışındaki duruşmalar ile müzakere ve keşiflerin ertelenmesi yönünde tavsiye kararı aldığı bildirildi.
Anadolu Ajansı’nda yer alan habere göre, tutuklu ve acil işler, dava zamanaşımı yakın olan soruşturma ve kovuşturma dosyaları, yürütmenin durdurulması işlemleri ile ivedi sayılacak diğer iş ve işlemler haricindeki ilk derece adli ve idari yargı mercileri ile bölge adliye ve bölge idare mahkemelerinin yargı yerlerinde icra edeceği duruşma, müzakere ve keşiflerin tam kapanma döneminin sonuna kadar ertelenmesi öngörülüyor.
Aynı haberde, Ceza Muhakemesi Kanunu’na göre, tutukluluk değerlendirmesinin zorunlu olduğu durumlarda, tutuklu ve müdafilerin Ses ve Görüntü Bilişim Sistemi (SEGBİS) üzerinden dinleneceği aktarıldı.
Stajyer avukatlar muafiyet listesinde mi?
Sokağa çıkma yasağından muaf olan kişiler listesinde stajyer avukatlarla ilgili doğrudan bir değerlendirme yer almıyor.
Ancak, yargı sürecinde görev alan kişilerle ilgili bazı muafiyetler tanımlanıyor.
Buna göre, “zorunlu müdafi/vekil, duruşma, ifade gibi yargısal görevlerin icrasıyla sınırlı kalmak kaydıyla avukatlar ve dava ve icra takiplerine ilişkin yapılacak zorunlu iş ve işlemler için adliyelere gitmesi gereken taraf veya vekilleri (avukat) ile mezat salonlarına gidecek ilgililerin” sokağa çıkma yasağından muaf olduğu belirtiliyor.
